🧐 คุณเคยได้ยินคนพูดว่า "ต้องกินอาหารที่เป็นด่างเพื่อทำให้ค่า pH ของร่างกายเป็นด่างและจะช่วยป้องกันโรค" หรือไม่?
📚 บททบทวนวรรณกรรม ที่ตีพิมพ์ใน eFood (Aoi et al., 2019) ไม่สนับสนุนข้ออ้างนี้ และอธิบายว่าทำไม ร่างกายของเราถึงต้องรักษาความเป็นกรดด่าง หรือ pH ในเลือดไว้ให้คงที่อย่างแข็งขัน—และทำไมอาหารที่เรากินไม่สามารถเปลี่ยนความเป็นกรดด่างของร่างกายได้อย่างที่อ้างกัน
📌 มาดูกันเลย ⬇️
🔬 ทำไมค่า pH ในเลือดต้องมีระดับที่คงที่ โดยการควบคุมอย่างเข้มงวด?
🩸 ร่างกายต้องรักษาค่า pH ในเลือดให้อยู่ระหว่าง 7.35-7.45 ซึ่งเป็นช่วงที่แคบมากเพื่อให้ โปรตีนมีพับม้วนตัว (protein folding) ให้มีรูปร่างที่สามารถทำงานได้ตามปกติ หากค่า pH ในเลือดเปลี่ยนแปลงมากเกินไป อาจเกิดปัญหาดังนี้:
❌ โปรตีนที่เป็นเอนไซม์จะหยุดทำงาน
❌ กระบวนการเผาผลาญที่สำคัญจะล้มเหลว
❌ โปรตีนอาจพับผิดรูป ส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพร้ายแรง
👉 แล้วร่างกายของเราควบคุมค่า pH อย่างไร?
✅ ปอด กำจัด CO₂ ผ่านการหายใจ ซึ่งช่วยควบคุมความเป็นกรด-ด่าง
✅ ไต ขับไฮโดรเจนไอออน (H⁺) ออกทางปัสสาวะ และดูดซึมไบคาร์บอเนต (HCO₃⁻) เพื่อรักษาสมดุล
✅ ระบบบัฟเฟอร์ (buffering systems) และโปรตอนทรานสปอร์เตอร์ (proton transporters เช่น MCTs) จะทำหน้าที่ควบคุมค่า pH ในเนื้อเยื่อต่างๆ เพื่อทำให้ค่า pH คงที่
✅ ระบบเหล่านี้ช่วยรักษาค่า pH ในเลือดให้คงที่—ไม่ว่าเราจะกินอะไรเข้าไป!
📢 ถ้าอาหารสามารถเปลี่ยนค่า pH ในเลือดได้จริง จนเลือดเป็นกรด หรือด่าง คุณต้องเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาล เพราะมันเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์!
🧪 แล้วค่า pH ในส่วนอื่นของร่างกายล่ะ?
✅ ค่า pH ของปัสสาวะ สามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามอาหาร—แต่ นี่เป็นเพียงการที่ไตกำจัดกรดหรือด่างส่วนเกิน ค่า pH ของปัสสาวะ ไม่ได้สะท้อนค่า pH ของเลือด!
✅ ค่า pH ในเนื้อเยื่อ (Interstitial pH) สามารถเปลี่ยนแปลงเฉพาะที่ (เช่น ความเป็นกรดในกล้ามเนื้อหลังออกกำลังกาย) แต่ ไม่ได้หมายความว่าทั้งร่างกายของคุณกลายเป็น "กรด" หรือ "ด่าง"
⚠️ กรณีศึกษาของความเข้าใจผิดเกี่ยวกับอาหารด่าง
🔹 มีผู้ป่วยคนหนึ่งมาที่คลินิกเพื่อขอตรวจค่า pH ในเลือด เพราะเห็นอินฟลูเอนเซอร์บอกว่า "ความเป็นกรดเป็นสาเหตุของทุกโรค"
🔹 ในการสัมมนาล่าสุดของนักศึกษาบัณฑิตวิทยาลัยสาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพ ตกใจเมื่อรู้ว่า "มะเร็งไม่สามารถอยู่รอดในร่างกายที่เป็นด่าง"—จริง ๆ แล้ว เซลล์มะเร็งสามารถสร้างสภาวะแวดล้อมของตัวเองได้ ไม่ว่าคุณจะกินอะไร
🔹 นักกำหนดอาหารพบว่าหลายคนหลีกเลี่ยงโปรตีนเพราะกลัว "ความเป็นกรด"—ทั้งที่ โปรตีนจำเป็นต่อการเผาผลาญ กล้ามเนื้อ และเอนไซม์ในร่างกาย!
🚨 ทำไมความเชื่อนี้ยังคงแพร่หลาย?
✅ การตลาด– อาหารเสริม, น้ำด่าง, และโปรแกรมอาหารเป็นธุรกิจขนาดใหญ่ 💰
✅ คนดัง – Tom Brady, Gwyneth Paltrow และคนอื่น ๆ พูดถึงมัน โดยไม่ได้มีความรู้ทางวิชาการที่ถูกต้อง
✅ การตีความผิดเพี้ยนไปของข้อมูลวิชาการ – แม้ว่าภาวะ metabolic acidosis อาจเป็นอันตรายได้ แต่ ไม่ได้หมายความว่าการกินอาหารด่างจะเปลี่ยนค่า pH ของร่างกายหรือรักษาโรคได้
🌱 แล้วอะไรที่ช่วยสนับสนุนสุขภาพเมตาบอลิกจริง ๆ?
🔬 แทนที่จะกังวลเกี่ยวกับการทำให้ร่างกายเป็นด่าง มุ่งเน้นไปที่พฤติกรรมที่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์รองรับ:
🔎 บททบทวนวรรณกรรมปี 2019 (Aoi et al.) ชี้ให้เห็นว่า อาหารบางชนิดสามารถช่วยสนับสนุนสุขภาพเมตาบอลิกและความสามารถในการบัฟเฟอร์ของร่างกาย—แต่ ไม่ได้ทำให้เลือดเป็นด่าง! อาหารอย่าง ผักและผลไม้ อาจช่วยลดภาระกรดในไต ซึ่ง ส่งผลดีต่อสุขภาพในระยะยาว
📢 สรุปสั้น ๆ:
🩸 ร่างกายของคุณออกแบบมาให้มีกลไลต่างๆคอยควบคุมค่าความเป็นกรดด่าง ค่า pH ในเลือด ต้องอยู่ในระดับคงที่เพื่อให้โปรตีนทำงานได้ และ ปอด + ไตเป็นตัวควบคุมหลักของความเป็นกรดด่าง—ไม่ใช่อาหาร!
🔁 ช่วยกันหยุดการแพร่กระจายของข้อมูลที่ไม่ถูกต้องเกี่ยวกับโภชนาการ!
📚 Aoi, W., et al. (2020). Body Fluid pH Balance in Metabolic Health and Possible Benefits of Dietary Alkaline Foods. eFood, 1(1), 12-23.
Comments